De HTMU-loods in Utrecht is een ‘stoer’ industrieel gebouw waarin de tijdlagen en geschiedenis van de nieuwe wijk Wisselspoor naar voren komen. De loods is daarom bestemd als hotspot voor de wijk en het Spoorpark. In opdracht van Primestone Development heeft Ruland Architecten short-stay appartementen als programma aan de HTMU-loods toegevoegd. Door deze bovenop de bestaande loods te plaatsen blijft de loods als grote herkenbare ruimte behouden en open voor een nieuw programma voor de buurt. Tegelijkertijd ontstaat zo een haalbaar en realistisch plan voor herstel van het karakteristieke gebouw.
Aan de rand van het centrum van Utrecht is op een voormalige spoorgerelateerd bedrijventerrein het ambitieuze plan Wisselspoor ontwikkeld. Er is in het gebied een grote verscheidenheid aan erfgoed dat nog te maken heeft met de spoorwegen. Dit geeft het gebied een sterke eigen identiteit in de stad. Eén van de overgebleven stoere gebouwen binnen Wisselspoor is de HTMU-loods. Dit voormalige Herstelpunt Tractie en Materieel Utrecht speelt een beeldbepalende en activerende rol binnen het plan voor Wisselspoor en wordt gezien als een hotspot voor de wijk.
In opdracht van Primestone Development is onderzocht of het mogelijk is om 100 short-stay appartementen te realiseren in de HTMU loods met behoud van het historische karakter en binnen de stedenbouwkundige randvoorwaarden. De appartementen faciliteren de groeiende behoefte aan tijdelijk verblijf in Utrecht zonder dat dit de druk op onze woningmarkt opvoert, zoals ook door de gemeenteraad van Utrecht is vastgesteld in het ‘Beleid tijdelijk verblijf (short stay) en bijstelling hotels’.
De HTMU-loods is in 1891 gebouwd als reparatieloods door de Maatschappij tot exploitatie van de Staats Spoorwegen. In deze loods werden reparatiewerkzaamheden uitgevoerd aan wagons, die via de twee sporen de loods ingereden werden. Doordat er steeds zwaardere onderhoudswerkzaamheden werden uitgevoerd is de loods in 1934 verhoogd om ruimte te bieden aan een kraanbaan. Aan de binnenzijde is een compleet nieuwe betonconstructie toegevoegd tegen de gevel met rails waarover een kraan door de loods kan bewegen.
De gevel werd boven de kraanbaan hoger opgemetseld en het dak hergebruikt. In 1939 is de loods aan de westzijde verlengd en tegen de lange noordgevel werd een geheel nieuwe loods gebouwd voor de revisie van dieseltreinen. De contouren van deze loods zijn nog zichtbaar door het witte schilderwerk op de gevel. Aan de spoorzijde is in 1939 een aanbouw bestaande uit een betonskelet met invullingen van glas en metselwerk welke nog steeds aanwezig.
Uitgangspunt voor de herontwikkeling van de HTMU-loods is dat met een nieuwe passende bestemming de herkenbare industriële karakteristieken zo veel mogelijk behouden blijft. Bij het dichtbouwen van de loods zou het karakteristieke formaat ‘de lengte’ en de ritmiek van de grote treinwerkplaats verloren gaan. Door de appartementen bovenop het bestaande pand te plaatsen blijft de 115 meter lange loods als grote herkenbare ruimte behouden en open voor een nieuw programma als hotspot of aanjager voor de leefbaarheid in de buurt. Tegelijkertijd ontstaat zo een haalbaar en realistisch plan voor herstel van het karakteristieke gebouw.
Het volume bovenop de loods is uitgevoerd in een lichte houtconstructie en bevat 100 short-stay appartementen van ca. 45m². Aan de spoorzijde van de opbouw bevindt zich de galerijontsluiting, die met liften en trappenhuizen aansluit op de begane grond bij de kopgevels van de oorspronkelijke loods. De galerij met glazen gevel geeft niet alleen een fantastisch uitzicht over het spoorweglandschap, maar dient ook als buffer voor geluid. Door een zorgvuldig gekozen opbouw is een contrastrijk volume ontstaan, dat past in het straatbeeld en het stoere basement ‘de HTMU-loods’ in zijn waarde laat.
De nieuwe functies in de HTMU-loods hebben een andere energie- en watervraag dan de oorspronkelijke treinenherstelloods. Een combinatie van zonnepanelen op het dak en aan de gevel levert de benodigde energie, die wordt opgeslagen in twee batterijen: één voor elektrische en één voor thermische energie. Dankzij innovatieve technologieën wordt de totale energievraag vanuit het net beperkt tot slechts 12%, waardoor een uitbreiding van de bestaande netaansluiting voor de herontwikkeling van de HTMU-loods niet nodig is.
Daarnaast vermindert een combinatie van regen- en grijswaterzuivering, gekoppeld aan een geïntegreerd managementsysteem, het watergebruik van de nieuwe functies in de HTMU-loods met ruim 75%. Het energieconcept is ontwikkeld door Circl Technologies en wordt via deze link nader toegelicht.
| Locatie | Utrecht |
| Metrage | 11.400 m2 bvo |
| Jaar | 2024 |
| Status | Schetsontwerp |
| Opdrachtgever | Primestone Development |
| Architect | Ruland Architecten, Amsterdam |
| Eigenaar gebouw | NS |
| In samenwerking met | Circl Technologies |
| Afbeeldingen | Ruland Architecten, Het Utrechts Archief, Circl Technologies |
Ruland Architecten
Koningin Wilhelminaplein 13
ruimte 1.11.07
1062 HH Amsterdam
Postbus 80018
1005 BA Amsterdam
+31 (0)20 423 66 89
info@ruland.nl